Polak & Schwarz (Zaandam)
Twee prominente homoseksuelen zijn verbonden met de voormalige Zaandamse essencefabriek Polak & Schwarz. Allereerst Johan Polak (1918-1992). Zijn moeder was een van de erfgenamen van de in 1889 gestichte fabriek. Met het kapitaal dat Johan na de verkoop van het bedrijf in de schoot geworpen kreeg, richtte hij de Amsterdamse boekhandel Athenaeum op. Hij werd uitgever, schreef essays en was mecenas van een groot aantal kunstenaars. Al in de jaren ’60 kwam de Amsterdammer openlijk uit voor zijn geaardheid. Hij werd COC-bestuurslid en was een drijvende kracht achter een vernieuwend tijdschrift over homoseksualiteit, Dialoog.
Constant Cornelis Brummer (1900-1988) – ‘Cook’ voor vrienden – was tijdens de oorlog directeur van Polak & Schwarz. In die rol ontpopte hij zich als een onverschrokken verzetsstrijder. Hij regelde onderduikplekken voor joodse medewerkers van de fabriek, onder wie de naamgevers. Hij wist ook te verhinderen dat de nazi’s als represaille tientallen mannen fusilleerden.
In 1946 kwam Brummer er openlijk voor uit dat hij homoseksueel was. Staande op de trap van een fabriekshal lichtte hij het personeel van Polak & Schwarz in. Iedereen die bezwaren had, kon zich bij hem melden. Het bleef stil; Brummers partnerkeuze was geen issue. In 1967 werd Cook Brummer benoemd tot erelid van het COC. In Zaandam is een brug naar hem vernoemd.